Τι θα γίνει με την επιστροφή στη δραχμή;

Προφανώς θα πέσει ο ουρανός να μας πλακώσει. Η Ελλάδα θα γίνει Αλβανία του Εμβέρ Χότζα ή Βόρεια Κορέα του Κιμ Ιλ Σουνγκ. Ακριβώς δηλαδή όπως ήταν πριν μπει στο ευρώ.

Διότι, αν δεν με γελά η μνήμη μου, η Ελλάδα δεν δημιουργήθηκε την ημέρα ένταξης στο ευρώ. Ήξερε να πορεύεται και πριν έρθει το παντοδύναμο ευρώ. Είχε διεθνείς σχέσεις και πριν το ευρώ και μάλιστα καλύτερες, με περισσότερες χώρες και πιο προσοδοφόρες. Και παρά το γεγονός ότι το εθνικό νόμισμα, δηλαδή τη δραχμή, την μεταχειρίζονταν οι κυβερνήσεις με κύριο σκοπό να διευκολυνθεί η κερδοσκοπία και να αυξηθεί η λεγόμενη ανταγωνιστικότητα με διαρκείς υποτιμήσεις, είχε ορισμένα τρελά αποτελέσματα:

•          Τα εξωτερικά ελλείμματα της χώρας ποτέ δεν έφτασαν στα ύψη που βρέθηκαν επί ευρώ. Μάλλον ήταν αδιάφορο σ’ όλους όσοι εμπορεύονταν με την χώρα η κατάσταση της δραχμούλας.
•         Παρά τον πληθωρισμό και τις διαρκείς υποτιμήσεις οι εξωτερικοί όροι εμπορίου της χώρας ήταν πολύ καλύτεροι απ’ ότι την δεκαετία του ευρώ. Το ίδιο και η εσωτερική αγοραστική δύναμη της οικονομίας.
•         Χάρις στη δραχμούλα το χρέος ήταν απολύτως διαχειρίσιμο και παρά την εκτίναξή του επί Μητσοτάκη και Σημίτη δεν μας οδήγησε σε χρεοκοπία. Κι ούτε θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε στη σημερινή χρεοκοπία, όσο διατηρούσαμε τη δραχμή.

Αυτά είναι γεγονότα. Αν θέλει κανείς να τα αγνοεί, πρόβλημά του. Να θυμίσουμε μόνο ότι από την υποτίμηση της δραχμής έναντι του δολαρίου επί Μαρκεζίνη (1954), το εθνικό νόμισμα έχασε 10 φορές την αξία του έως ότου μπήκαμε στο ευρώ.

Καταστράφηκε η οικονομία; Μήπως χρεοκόπησε και δεν το γνωρίζουμε; Χάθηκαν οι καταθέσεις; Εξαφανίστηκε το νόμισμα; Κατέρρευσαν οι εξωτερικές οικονομικές δοσοληψίες; Τίποτε απ’ όλα αυτά. Γιατί άραγε;

Επιπλέον, μήπως χρεοκόπησε ποτέ η Ελλάδα λόγω εθνικού νομίσματος; Ποτέ! Το 1893 η Ελλάδα χρεοκόπησε λόγω υπερδανεισμού σε χρυσό φράγκο, λόγω της ένταξης στην Λατινική Ένωση, η οποία διαφημίστηκε και τότε ως ιδανική για φτηνά δάνεια προς το δημόσιο. Το 1932 η Ελλάδα χρεοκόπησε λόγω χρυσής δραχμής και υπερδανεισμού σε χρυσές λίρες, μιας και τότε ανήκε στην νομισματική ένωση της χρυσής λίρας στερλίνας.
Όμως, τίποτε απ’ όλα αυτά δεν παίζει κανένα ρόλο, διότι πολύ απλά δεν υπάρχουν καν στις οικονομικές σπουδές της χώρας, μιας και όλοι αυτοί οι καθηγηταράδες των οικονομικών σχολών που περιδιαβαίνουν τα μέσα μαζικής προπαγάνδας για να διαρρήξουν τα ιμάτιά τους με την επιστροφή σε εθνικό νόμισμα, είναι παντελώς αγράμματοι ως προς τα οικονομικά. Το μόνο που ξέρουν είναι μόνο εφαρμογές ποσοτικών μεθόδων σε Business και Finance. Για να αποβλακωθεί ο κόσμος, οι οικονομικές σπουδές έχασαν κάθε έννοια κλασσικής οικονομικής παιδείας που κάποτε αποτελούσε τον ακρογωνιαίο λίθο της οικονομικής επιστήμης. Η πνευματική καταστολή στην οποία υποβάλουν τους σπουδαστές της οικονομίας τα προγράμματα σπουδών, τους κάνει να χάνουν κάθε έννοια αιρετικής σκέψης, μετατρέποντας τους σε αυτόματα μιας οικονομικής θεολογίας όπου τον μόνο που υπάρχει είναι να το κυνήγι του εύκολου χρήματος. Κάποτε η οικονομική θεωρία είχε ονομαστεί από τον Άγγλο φιλόσοφο Κάρλαϊλ, dismal science, επιστήμη του ζόφου, γιατί με μεγάλη ευκολία μπορούσε να δικαιολογήσει κάθε απάνθρωπη και αντικοινωνική πρακτική στην κοινωνία. Σήμερα ο αμερικανός Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ, γιος του Τζον Κένεθ, είπε πολύ εύστοχα ότι η οικονομολογία έχει καταντήσει στις μέρες μας σε επάγγελμα και μάλιστα ατιμασμένο. Έχει χάσει όλα τα επιστημονικά της στοιχεία και πρέπει να υπαχθεί υπό την εποπτεία της εγκληματολογίας. Ίσως μάλιστα η οικονομική θεωρία να πρέπει να μετονομαστεί σε οικονομική εγκληματολογία.

Δεν θα αναφερθώ στο περίεργο γεγονός ότι οικονομικοί αναλυτές σαν τον Νουριέλ Ρουμπίνι, τον νομπελίστα Πολ Κρούγκμαν και γενικά το σύνολο της παγκόσμιας οικονομικής κοινότητας, με εξαίρεση τους παρατρεχάμενους των ευρωπαϊκών τραπεζών και τους τροφίμους των ευρωπαϊκών κονδυλίων, επαναλαμβάνουν αυτό που κάποτε ήταν αυτονόητο στα δημόσια οικονομικά: σε περίπτωση κρίσης υπερχρέωσης, διαγράφεις το μεγαλύτερο μέρος έστω του δημόσιου χρέους και επιβάλεις εθνικό νόμισμα. Δεν πρόκειται να αναφερθώ γιατί όλοι αυτοί, ολόκληρη η ιστορία της δημόσιας οικονομικής, έχει γραφτεί από «γραφικούς» και «ασήμαντους» που μπροστά στους σημερινούς Στουρνάρες, Χαρδούβελους, Μπαρουφάκηδες και λοιπούς θιασώτες του «ισχυρού νομίσματος» σε δεξιά και αριστερά δεν πιάνουν μπάζα.

Εντελώς τυχαία μόνο, θα άξιζε τον κόπο να αναφέρω ότι ο Τζον Μέϊναρτ Κέϊνς, που παπαγαλίζουν ορισμένοι σύγχρονοι idiotus ignoramus με πανεπιστημιακού τίτλους, όταν βρέθηκε σε μια ανάλογη παγκόσμια κρίση χρέους, τι πρότεινε; Όταν μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, όλα τα εμπόλεμα κράτη βρέθηκαν καταχρεωμένα κυρίως προς την μόνη χώρα πιστωτή που είχε απομείνει, τις ΗΠΑ, ο Κέϊνς ξάφνιασε το αστικό κατεστημένο με δυο καίριες προτάσεις:

Αφενός, ισχυρίστηκε ότι τα χρέη είναι αδύνατο να εξυπηρετηθούν και προκειμένου να επιβάλλουν οι εξεγερμένοι λαοί τη διαγραφή τους, θα έπρεπε να πειστούν οι ΗΠΑ να προβούν αυτές σε διαγραφή των χρεωστικών της απαιτήσεων.
Αφετέρου, να καταργηθεί ο χρυσός κανόνας, οι σταθερές ισοτιμίες και το ιδιωτικά εκδιδόμενο χρήμα και οι οικονομίες να μεταβούν τάχιστα σε εθνικό νόμισμα που εκδίδει το οικείο κράτος με βάση τις ανάγκες του.

Όταν τόλμησε να τα προτείνει για πρώτη φορά το 1920, αντιμετωπίστηκε ως «γραφικός» και ανόητος. Μα είναι δυνατόν να λειτουργήσει η οικονομία χωρίς σταθερό νόμισμα με παγκόσμιο αντίκρισμα; Θα εξαφανιστεί το διεθνές εμπόριο. Θα χαθούν οι αποταμιεύσεις και κανείς δεν θα θέλει να συναλλάσσεται με ένα πληθωριστικό εθνικό νόμισμα, το οποίο το μόνο που θα κάνει είναι να υποτιμάται διαρκώς. Αυτά κι άλλα πολλά, σαν σήμερα, επικαλούνταν όσοι θεωρούσαν τον Κέϊνς τρελό, γραφικό και ανόητο που προτείνει τέτοια πράγματα.

Βέβαια ο Κέϊνς πίστευε ότι μπορεί να πείσει τις κυβερνήσεις και κυρίως τις ΗΠΑ να το κάνουν από μόνες τους, πριν προλάβουν να το επιβάλουν οι λαοί. Όπως κάποιοι σήμερα πώς μπορούν να πείσουν την ΕΕ και την ΕΚΤ να ασκήσει άλλη πολιτική από αυτή που ασκεί και να κρατήσει άλλη στάση από αυτήν που κρατά.

Το κλου της ιστορίας είναι ότι η κρίση του 1929 έφερε όλα αυτά που οι πολέμιοι του Κέϊνς χρέωναν ως δήθεν αναπόφευκτες συνέπειες των προτάσεων για διαγραφή του χρέους και αποκατάσταση του εθνικού νομίσματος. Οι λαοί εξεγέρθηκαν τελικά και οι ίδιοι που δεν ήθελαν με τίποτε να δουν να χάνονται τα χρηματιστικά κέρδη τους, έφεραν τον φασισμό και τον ναζισμό οδηγώντας τον κόσμο στο ολοκαύτωμα του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου.

Το ίδιο θα συμβεί και σήμερα, αν αφήσουμε τις ίδιες δυνάμεις της ανοιχτής δικτατορίας του χρηματιστικού κεφαλαίου να επιμείνουν στην εξυπηρέτηση του χρέους και στην κατοχύρωση του «ισχυρού ευρώ».

Όπως και να έχει, η πρόταση για επιστροφή σε εθνικό νόμισμα έχει να κάνει με δυο άμεσες συνθήκες: Την μη αναγνώριση και διαγραφή του χρέους, αφενός και αφετέρου, την επαναφορά ενός εθνικού νομίσματος σε ριζικά διαφορετική λογική από αυτήν που υπήρχε την εποχή της παλιάς δραχμής.

Τι θα συμβεί; Καταρχάς δεν θα το κρατήσουμε κρυφό. Δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο και ούτε χρειάζεται να γίνει. Η γνώση, η εγρήγορση και η συμμετοχή του λαού είναι βασικό στοιχείο μιας τέτοιας δραστικής αλλαγής. Επίσης η υιοθέτηση του νέου εθνικού νομίσματος δεν γίνεται μέσα σ’ ένα σαββατοκύριακο. Χρειάζονται έξη με οχτώ μήνες προετοιμασία. Το μεσοδιάστημα αυτό για να κρατηθεί η νομισματική κυκλοφορία στο ελάχιστο δυνατό θα πρέπει άμεσα να γίνουν τα εξής:

       Να εθνικοποιηθεί η Τράπεζα της Ελλάδας και να απαιτηθεί ο επαναπατρισμός του νομισματικού χρυσού της χώρας.
      Να εθνικοποιηθούν οι μεγαλύτερες ιδιωτικές τράπεζες που έτσι ή αλλιώς επιδοτούνται αδρά σήμερα από το δημόσιο. Η εξυπηρέτηση όλων των δανείων παγώνει και διαγράφονται υποχρεώσεις και οφειλές προς το εξωτερικό.
      Να δεσμευτούν τα ρευστά διαθέσιμα και ο χρυσός που υπάρχουν στους επιχειρηματικούς ομίλους, αλλά και σε ιδιωτικά χέρια. Αυτό θα γίνει με την εγκατάσταση επιτροπών ελέγχου στους επιχειρηματικού ομίλους με μικτή σύνθεση κράτους-εργαζομένων.
      Να καταργηθούν όλες οι επιχειρηματικές μορφές ευκαιρίας (υπεράκτιες, χαρτοφυλακίου, κοκ) και να δεσμευτούν από το δημόσιο το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας που διαθέτουν στην ελληνική επικράτεια.
      Να απαγορευτεί η εξαγωγή κεφαλαίου μέχρι νεωτέρας και να επιβληθεί έκτακτη εισφορά επί του κεφαλαίου (capital levy) με καταβολή εντός δυο μηνών από όλες τις μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις και ιδίως τις πολυεθνικές.
      Να αποτραπεί το δόλιο κλείσιμο επιχειρήσεων με επιβολή ειδικών απαγορευτικών προστίμων και δήμευση περιουσιακών στοιχείων.
      Να περιοριστεί δραστικά το σκουπιδαριό που εισάγεται στην χώρα από τις πολυεθνικές και να επιβληθεί υψηλός δασμός εισαγωγής σε πολυτελή είδη και προϊόντα.
      Να συναφθούν ειδικές προγραμματικές συμφωνίες διακρατικής συνεργασίας για όσα εισαγόμενα αγαθά είναι απαραίτητα για την οικονομία και την εσωτερική κατανάλωση (καύσιμα, πρώτες ύλες, τρόφιμα, φάρμακα, κοκ)
      Να αξιοποιηθεί η δυνατότητα παραγωγής μεταποιημένου χρυσού 9 τόνων ετήσια, αφού εθνικοποιηθούν τα ορυχεία, με την έκδοση από την κεντρική τράπεζα ειδικών ομολόγων χρυσού για την εισροή συναλλάγματος.
      Να εθνικοποιηθεί ο ορυκτός πλούτος της χώρας (νικέλιο, βωξίτης, λιγνίτης, κοκ) και να αξιοποιηθεί για συμφωνίες με το εξωτερικό για την παραγωγική τους αξιοποίηση και την άμεση εισροή συναλλάγματος.
      Να ανοίξουν άτοκοι αλληλόχρεοι λογαριασμοί με τις εξαγωγικές επιχειρήσεις, οι οποίες κι αυτές θα τεθούν υπό άμεσο κρατικό και εργατικό έλεγχο.

Μέτρα σαν κι αυτά έχουν σαν σκοπό να διαφυλάξουν την νομισματική κυκλοφορία για το μεσοδιάστημα που χρειάζεται έως ότου είμαστε έτοιμη να εισάγουμε το εθνικό νόμισμα. Από την στιγμή που το εθνικό νομισματοκοπείο θα αντικαταστήσει το ευρώ σαν εσωτερικό νόμισμα, θα γίνει δυνατή η εφαρμογή ορισμένων άμεσων πολιτικών:

1.           Αποκατάσταση της νομισματικής «μαύρης τρύπας» που έχει δημιουργήσει το ευρώ και ανέρχεται περίπου στα 30 δις ευρώ ετήσια.
2.          Δραστική αύξηση λαϊκών εισοδημάτων και εργατικών αμοιβών με σκοπό την αντίστοιχη άνοδο του τζίρου της αγοράς και την δημιουργία ροπής προς αποταμίευση.
3.          Εγγύηση και σταδιακή αποκατάσταση των λαϊκών καταθέσεων στις τράπεζες που σήμερα είναι μόνο μια λογιστική εγγραφή χωρίς αντίκρισμα.
4.         Διαγραφή όλων των ιδιωτικών χρεών (νοικοκυριών και μικρομεσαίων) που δεν μπορούν να αποπληρωθούν και θεσμοθέτηση πλαφόν στην πληρωμή των υπολοίπων στο 25% επί του αρχικού κεφαλαίου.
5.        Ανεξάρτητη χρηματοδότηση μιας αυτοδύναμης ανάπτυξης της παραγωγής (κυρίως και με προτεραιότητα της πρωτογενούς, αγροτικής, παραγωγής) στην βάση των πιο άμεσων ζωτικών αναγκών του πληθυσμού, της οικονομίας και των διεθνών σχέσεων της χώρας.
6.        Επιβολή καθεστώτος ελέγχου της κίνησης (εισαγωγής-εξαγωγής) του κεφαλαίου, καθώς και του εξωτερικού εμπορίου ώστε να περιοριστεί δραστικά το καθεστώς ασυδοσίας που υπάρχει σ’ αυτούς τους τομείς.

Οι πολιτικές αυτές εξασφαλίζουν ότι η έκδοση εθνικού νομίσματος και πρόσθετη κυκλοφορία νομίσματος δεν θα λειτουργήσουν πληθωριστικά. Επιπλέον η υποστήριξη του νομίσματος με τέτοιες πολιτικές, αλλά και το γεγονός ότι δεν πρόκειται να το μετατρέψουμε σε αντικείμενο κερδοσκοπίας της διεθνούς αγοράς νομισμάτων, θα επιτρέψουν στο νόμισμα να είναι σταθερό και να απηχεί τις πραγματικές ανάγκες της ελληνικής οικονομίας.

Τέλος, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι στα πλαίσια μια τέτοιας πολιτικής δεν είναι αναγκαία η πολιτική των διαρκών υποτιμήσεων, ούτε το νόμισμα θα δεχτεί τρομαχτικές υποτιμητικές πιέσεις. Άλλωστε η αξία ενός νομίσματος το οποίο δεν παίζει στις διεθνείς αγορές νομισμάτων, καθορίζεται από την δυναμική της εσωτερικής παραγωγής και την έκταση των διεθνών οικονομικών δεσμών και σχέσεων, που σήμερα είναι σε τραγικό επίπεδο. Η διαδικασία αυτή εξασφαλίζει μια ομαλή μετάβαση από το ευρώ στο νέο εθνικό νόμισμα, χωρίς βίαια τραντάγματα και σε αντιστοιχία με τις ανάγκες των εσωτερικών συναλλαγών.

Από κει και πέρα ο δρόμος είναι ανοιχτός για ένα ευρύτατο σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης της οικονομίας και πλήρους απασχόλησης. Θα έχουμε επιτέλους τα χρηματοδοτικά μέσα, αλλά και τα μακροοικονομικά εργαλεία για να το κάνουμε πράξη.

Δημήτρης Καζάκης
Δημήτρης Καζάκης, Πέμπτη, 9 Ιουνίου 2011 (Τι θα γίνει με την επιστροφή στη δραχμή;)