ΟΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ εξελίξεις στην Ελλάδα μονοπωλούν τα πρωτοσέλιδα των μεγάλων διεθνών δημοσιογραφικών εντύπων, κρύβοντας άλλες πτυχές της κρίσης που αντιμετωπίζει ο πλανήτης.
Συνέντευξη του PANKAJ GHEMAWAT (καθηγητής Οικονομικών, από τους σημαντικότερους στοχαστές στρατηγικής των επιχειρήσεων) στον Χρόνη Πολυχρονίου.
Ο Pankaj Ghemawat αποφοίτησε από το Χάρβαρντ με πτυχίο στα εφαρμοσμένα μαθηματικά. Στο πανεπιστήμιο έγινε δεκτός σε ηλικία 16 ετών. Ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στα επιχειρησιακά οικονομικά επίσης από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ (έγινε δεκτός στο διδακτορικό πρόγραμμα σε ηλικία 19 ετών και αποφοίτησε τρία χρόνια αργότερα).
Σε ηλικία 25 ετών ήταν ήδη μόνιμο μέλος του ακαδημαϊκού προσωπικού του Χάρβαρντ (το νεότερο σε ηλικία άτομο στην ιστορία του πανεπιστημίου που έλαβε θέση καθηγητή) και δίδαξε οικονομικά για πάνω από 25 χρόνια. Από το 2006 κατέχει την έδρα διακεκριμένου καθηγητή παγκόσμιας στρατηγικής στο IESE στη Βαρκελώνη.
Το 2008, το περιοδικό «Economist» τον κατέταξε στη λίστα με τους σημαντικότερους στοχαστές της στρατηγικής των επιχειρήσεων. Εχει δημοσιεύσει σειρά σημαντικών βιβλίων καθώς και εκατοντάδες άρθρα και μελέτες.
Για τα προβλήματα της παγκόσμιας οικονομίας, αλλά και για την ελληνική οικονομία, μιλήσαμε με τον διάσημο οικονομολόγο και συγγραφέα Pankaj Ghemawat, στο πλαίσιο της δημοσίευσης του καινούριου βιβλίου του «World 3.0: Global Prosperity And How Το Achieve It», που κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.
Σε πρόσφατο τεύχος του, το περιοδικό «Economist» έθεσε την ακόλουθη ερώτηση σχετικά με την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας: «μπάλωμα ή κατάρρευση;» Ποια είναι η δική σας διάγνωση;
Νομίζω πως το αν βλέπουμε ένα μπάλωμα της παγκόσμιας οικονομίας ή κάποια αντίστροφη μέτρηση της παγκοσμιοποίησης και πιο παρατεταμένη κρίση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το τι προσπαθούν να κάνουν οι διαμορφωτές της πολιτικής. Με άλλα λόγια, η απάντηση δεν είναι προκαθορισμένη. Εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο οι σχεδιαστές της πολιτικής αντιμετωπίζουν διεθνή προβλήματα, όπως οι δυσαναλογίες, και εσωτερικά ζητήματα, όπως η πολύ υψηλή ανεργία που επικρατεί σε πολλές χώρες. Στην ουσία, ο κυριότερος λόγος που η μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση του 2008 με οδήγησε να γράψω το βιβλίο «World 3.0» ήταν ακριβώς επειδή ανησυχούσα πως αυτή η κρίση θα μας ωθούσε σε λάθος κατεύθυνση. Η παγκοσμιοποίηση έχει ολοκληρωθεί μόνο κατά 10 με 20% και τα οφέλη που θα προκύψουν με την περαιτέρω ολοκλήρωση είναι μεγάλα. Για παράδειγμα, η δυνατότητα μείωσης των κινδύνων μέσω της διεθνούς διαφοροποίησης εξαρτάται από το εάν η οικονομική ολοκλήρωση είναι πλήρης ή όχι.
Ο ρυθμός ανάκαμψης της οικονομίας των ΗΠΑ είναι πολύ βραδύτερος του αναμενόμενου. Θα μπορούσε να είχε βοηθήσει μια μεγαλύτερη τόνωση της οικονομίας μέσω κρατικής βοήθειας;
Η ανάκαμψη της οικονομίας των ΗΠΑ είναι πραγματικά αργή. Μεγαλύτερη κρατική ενίσχυση θα μπορούσε να είχε βοηθήσει (οι δεξιοί αρνούνται ότι η κρατική ενίσχυση της οικονομίας ήταν στο ελάχιστο αποτελεσματική, αλλά αυτούς μπορούμε να τους αγνοήσουμε). Φυσικά, όταν λαμβάνονται αποφάσεις για το ύψος μιας κρατικής ενίσχυσης της οικονομίας, δεν υπάρχει καμία επιστημονική βάση για να υπολογιστεί πόσο μεγάλη πρέπει να είναι η χρηματοδότηση. Εντούτοις, θεωρώ ότι η ενίσχυση της οικονομίας έπρεπε να είναι ακόμα μεγαλύτερη. Κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί τώρα, σε μια περίοδο διαπραγματεύσεων μεταξύ των Ρεπουμπλικάνων στο Αμερικανικό Κογκρέσο και του προέδρου Ομπάμα γύρω από το όριο του ομοσπονδιακού χρέους.
Το πραγματικό πρόβλημα των ΗΠΑ είναι η ανεργία. Σήμερα υπάρχουν στις ΗΠΑ 7 εκατομμύρια λιγότερες θέσεις εργασίας απ' ό,τι τον Δεκέμβριο του 2007. Ακόμα και αν δημιουργηθούν 50.000 νέες θέσεις εργασίας κάθε μήνα, θα χρειαστούν περίπου δώδεκα χρόνια για να ανακτηθούν εκείνες οι 7 εκατομμύρια θέσεις εργασίας που χάθηκαν. Η κρατική ενίσχυση της οικονομίας θα μπορούσε να βοηθήσει την αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας, αλλά η πολιτική ηγεσία της χώρας κινείται με άλλους ρυθμούς.
Θα έλεγα το ίδιο και για την Ευρώπη. Ο ευρωπαϊκός χειρισμός της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη αναδεικνύει πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα πολιτικής ηγεσίας και η έλλειψη κοινωνικού οράματος. Σχετικά με την Ελλάδα, πώς βλέπετε να εξελίσσεται το λεγόμενο μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό σχέδιο;
Η ηγεσία της Ε.Ε. αποδεικνύεται πραγματικά πολύ μικρότερη των περιστάσεων - κι αυτό αποτελεί «συγκρατημένη» περιγραφή της όλης κατάστασης.
Σχετικά με το μεσοπρόθεσμο σχέδιο στην Ελλάδα, η άποψή μου είναι ότι, παρά την επιτυχία των δύο πρόσφατων κοινοβουλευτικών ψηφοφοριών, αυτού του είδους η διαπραγμάτευση θα επαναληφθεί σε τρεις μήνες από τώρα, και μετά ξανά και ξανά.
Αυτό που είναι ξεκάθαρο για μένα είναι ότι ακόμα κι αν μπορούσε να προκύψει ικανοποιητική αναδιάρθρωση των διεθνών υποχρεώσεων της Ελλάδας -και υπάρχουν σοβαρά λάθη με τα σχέδια που έχουν προταθεί έως τώρα- η περίπτωση της Ελλάδας παραμένει άκρως προβληματική εξαιτίας της συνολικής κατάστασης της οικονομίας. Αν σχεδιάσετε έναν παγκόσμιο οικονομικό χάρτη και δείτε πού βρίσκεται η Ελλάδα σχετικά με την παραγωγή της οικονομίας και τις εξαγωγές, γίνεται φανερό ότι η πραγματική ανάκαμψη δεν είναι απλώς θέμα διαχείρισης των διεθνών οικονομικών υποχρεώσεων. Δίχως ριζική αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας, μια απλή αναδιάρθρωση των διεθνών οικονομικών υποχρεώσεων δεν είναι στο ελάχιστο επαρκής για να εξασφαλίσει μια πραγματική ανάκαμψη της οικονομίας της χώρας.
Οι ΗΠΑ φοβούνται τις επιπτώσεις από τις εξελίξεις στην ευρωζώνη. Εξαρτάται πραγματικά η ανάπτυξη της μιας πλευράς του Ατλαντικού από την άλλη;
Οι ΗΠΑ τρέμουν πραγματικά τις επιπτώσεις μιας μετάδοσης στην ευρωζώνη. Αλλά αξίζει να σημειωθεί ότι αυτοί είναι φόβοι δεύτερης κατηγορίας. Τα δάνεια των αμερικανικών τραπεζών προς τα λεγόμενα PIIGS δεν είναι σημαντικά: κυμαίνονται μεταξύ 2 με 6% και μόνο στην περίπτωση της Ιρλανδίας είναι εκτεθειμένες οι αμερικανικές τράπεζες σε ποσοστό 11%. Τα προβλήματα στην ευρωζώνη είναι ουσιαστικά ευρωπαϊκό πρόβλημα. Επιπλέον, έχω υπολογίσει ότι η πτώση μιας ποσοστιαίας μονάδας του αμερικανικού ΑΕΠ έχει μεγαλύτερη επίπτωση στον Καναδά, στο Μεξικό, ακόμα και στη Λατινική Αμερική, απ' ό,τι στις άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες. Για την Ευρώπη, πτώση μιας ποσοστιαίας μονάδας στο αμερικανικό ΑΕΠ θα σήμαινε μείωση του ευρωπαϊκού ΑΕΠ κατά 0,2%. Η πτώση μιας ποσοστιαίας μονάδας του ευρωπαϊκού ΑΕΠ θα επηρέαζε το αμερικανικό ΑΕΠ επίσης κατά 0,2%. Αλλά όλα αυτά τα στοιχεία βασίζονται σε «κανονικές περιόδους». Σε μια περίοδο που η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται μεταξύ ανάκαμψης και υποχώρησης, είναι δύσκολο να γίνουν προβλέψεις για τις επιπτώσεις.
Αρκετοί οικονομολόγοι θεωρούν ότι η Ιαπωνία θα μπορούσε να τεθεί σύντομα υπό την επιτήρηση του ΔΝΤ, ενώ ακόμα και οι ΗΠΑ δεν απέχουν πολύ από μια τέτοια εξέλιξη. Θα μπορούσε το ΔΝΤ να διαχειριστεί ταυτόχρονα τα προβλήματα τόσο πολλών μεγάλων χωρών;
Ναι, επικρατεί έντονα η αντίληψη ότι, μετά από την Ευρώπη, η Ιαπωνία και ίσως ακόμη και οι ΗΠΑ να είναι οι επόμενες χώρες που θα βρεθούν υπό την επιτήρηση του ΔΝΤ. Βλέπουμε μια κατάσταση όπου πολλά από τα προβλήματα που ιστορικά αντιμετωπίζει το ΔΝΤ εστιάζονται τώρα στις ανεπτυγμένες χώρες. Μια εξέλιξη όπως αυτή που αναφέραμε θα έβαζε σε μεγάλες δοκιμασίες τις δυνάμεις και τις ικανότητες του ΔΝΤ.
Η θέση όπου μπορεί να βρεθεί το ΔΝΤ είναι ενδεικτική ενός ευρύτερου προβλήματος που αντιμετωπίζουμε. Ενώ η διεθνής οικονομική ολοκλήρωση είχει αυξηθεί σημαντικά μετά από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, πολλοί από τους πολυμερείς θεσμούς βασίζονται σε μοντέλα διακυβέρνησης που σχεδιάστηκαν δεκαετίες πριν. Απαιτείται άμεσα η ενίσχυση της ικανότητας για παγκόσμια διακυβέρνηση, ειδάλλως δεν μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι για τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου